Τρίτη, 8 Ιουνίου 2021

Photo: freepik.com

Αγαπητοί αναγνώστες,

Για κάποιους ανθρώπους, ένα σοβαρό ψυχολογικό τραύμα μπορεί να κρύβει μία έκπληξη: θετική προσωπική ανάπτυξη. Έρευνες δείχνουν ότι αυτοί οι άνθρωποι αναπτύσσουν μια μεγαλύτερη εκτίμηση για την ζωή, για τις σχέσεις τους, αισιοδοξία για νέες δυνατότητες, αυξημένη αίσθηση δύναμης και ψυχικές αλλαγές. Μελέτες εκτιμούν ότι περίπου οι μισοί άνθρωποι που επηρεάζονται από τραύματα, στην συνέχεια περνούν στο στάδιο της μετατραυματικής ανάπτυξης. Μία μεγάλη έρευνα που έγινε τον τελευταίο χρόνο υπονοεί ότι αυτό συμβαίνει σ' όσους βίωσαν τραυματικό στρες εξαιτίας της πανδημίας. Η έρευνα αυτή ανακάλυψε ότι υπάρχει μετατραυματική ανάπτυξη σε πάνω από το 40%, ανάμεσα στους 3.000 ανθρώπους που συμμετείχαν. Με αρχηγό τους τον Dr. Robert H. Pietrzak (καθηγητή ψυχιατρικής του Yale School of Medicine) οι ερευνητές έκαναν σε χιλιάδες στρατιωτικούς βετεράνους μια σειρά ερωτήσεων για την προσωπική αλλαγή που έχουν βιώσει κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όπως αν πλέον εκτιμούν περισσότερο τη ζωή, αν ήρθαν πιο κοντά με φίλους και αγαπημένα πρόσωπα, αν ανέπτυξαν μία καλύτερη κατανόηση των "ψυχικών θεμάτων" και αν ένιωθαν πλέον πιο ικανοί να πετύχουν "καλύτερα πράγματα" στην ζωή τους.

Συμμετέχοντες που βρέθηκαν θετικοί σε συμπτώματα μετατραυματικού στρες λόγω COVID-19, ήταν πιο πιθανό να πουν ότι έχουν βιώσει όλη την γκάμα αλλαγών που σχετίζονται με την μετατραυματική ανάπτυξη, απ' όσους δεν έπαθαν μετατραυματικό στρες λόγω της κατάστασης. Αυτή η διαπίστωση (που συμφωνεί απόλυτα με προηγούμενες έρευνες σχετικές με την ψυχική υγεία των βετεράνων) δεν εξέπληξε τον Pietrzak. "Ο αγώνας βοηθά στην ανάπτυξη" είπε. "Πρέπει να βιώσεις ως κάποιο βαθμό αυτά τα τραύματα, για να αναπτυχθείς μετά." Ισχυρίζεται ότι η βίωση συμπτωμάτων διαταραχής μετατραυματικού στρες σχετιζόμενων με την πανδημία μπορούν να εκκινήσουν "διαδικασίες αναλογισμού" που με τη σειρά τους οδηγούν σε θετικές ψυχολογικές αλλαγές. Συνήθως, οι άνθρωποι που βιώνουν αυτή την αλλαγή έχουν διεισδυτικές, ενοχλητικές σκέψεις, αλλά με τον καιρό αναπτύσσουν δεξιότητες που τους καθιστούν ικανούς να τις αντιμετωπίσουν με μία στάση οργανωτική, με μεγαλύτερη αίσθηση ελέγχου. Άλλοι μπορεί να τις αναμασάνε ή να προσπαθήσουν να αποφύγουν όλους διόλου τις αρνητικές σκέψεις, στρατηγικές που στο τέλος μπορούν να χειροτερέψουν τη διάθεσή τους. Όσοι βιώνουν την ανάπτυξη μπορούν παράλληλα να νιώθουν άγχος, αλλά βρίσκουν τρόπους να το αντιμετωπίσουν και να πάνε παρακάτω. Τεχνικές όπως να δημιουργείς μία περίληψη της εμπειρίας, να μοιράζεσαι τα συναισθήματά σου γι' αυτήν και να μαθαίνεις να ελέγχεις τα συναισθήματά σου, μπορούν να βοηθήσουν. Ο Pietrzak λέει ότι η μετατραυματική ανάπτυξη συχνά υποκινείται από ισχυρή συναισθηματική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της ψυχοθεραπείας. Η έρευνα συσχετίζει την μετατραυματική ανάπτυξη με προσωπικά χαρακτηριστικά όπως είναι η εξωστρέφεια, η θετική στάση απέναντι σε νέες εμπειρίες, η σοφία που έρχεται με την ηλικία, η ικανότητα να ψάχνεις για κάτι θετικό μέσα σε κατά τ' άλλα αγχωτικές καταστάσεις. "Δεν προσπαθούμε να σας πείσουμε ότι είναι ουράνια τόξα και ήλιος... αυτά τα πράγματα μπορούν να συνυπάρχουν", λέει ο Pietrzak, περιγράφοντας την διπλή εμπειρία τραύματος/ανάπτυξης. Παρομοιάζει την μετατραυματική ανάπτυξη με μία "ψυχολογική ασπίδα" που βοηθά τους ανθρώπους να προστατευθούν από μελλοντικά τραυματικά γεγονότα.

Photo: freepik.com

Πριν την πανδημία, ο Pietrzak ήδη έκανε την έρευνά του σε μια μεγάλη ομάδα βετεράνων για τις τραυματικές τους εμπειρίες και αποφάσισε να τους ρωτήσει για την μετατραυματική ανάπτυξη σε σχέση με τον COVID-19. Στην έρευνα που δημοσιεύθηκε εκ νέου, άνθρωποι βρέθηκαν θετικοί σε μετατραυματικά συμπτώματα βάσει των απαντήσεών τους σε ερωτήσεις για την αντιμετώπιση "συνεχόμενων, ενοχλητικών και ανεπιθύμητων αναμνήσεων" της πανδημίας, αποφυγή όσων τους θυμίζουν τον COVID-19, η αίσθηση ότι είναι "στην τσίτα" ή τρομάζουν με το παραμικρό και οι ισχυρές αρνητικές πεποιθήσεις τους για τον εαυτό τους, τους άλλους, ή τον κόσμο. Οι ερευνητές συμπεριέλαβαν στην έρευνα παράγοντες ρίσκου τραύματος, συμπεριλαμβανομένων του κινδύνου να νοσήσουν οι συμμετέχοντες ή αγαπημένα τους πρόσωπα από τον COVID, η υπέρ-πληροφόρηση των ΜΜΕ, η κοινωνική απομόνωση και οι οικονομικές & συναισθηματικές δυσκολίες. Η κα. Mary C. Waters, (καθηγήτρια Σοσιολογίας στο Harvard University) είπε πως η μελέτη ήταν καλά σχεδιασμένη. Η ίδια, ως επικεφαλής ερευνήτρια της μελέτης για τους επιζήσαντες του τυφώνα Κατρίνα, περιέγραψε τα ευρήματα του Pietrzak ως παρόμοια με αυτά από άλλες μελέτες για την μετατραυματική ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης και της δικής της. Αν και κάποιοι ανησύχησαν ότι η πανδημία ενδέχεται να αυξήσει τις αυτοκτονίες, ο Pietrzak και οι συνεργάτες του βρήκαν μία συσχέτιση μεταξύ της μετατραυματικής ανάπτυξης και της μειωμένης τάσης για αυτοκτονία. Οι συμμετέχοντες που δήλωσαν πως η εκτίμησή τους για την ζωή αυξήθηκε και οι κοινωνικές τους σχέσεις βελτιώθηκαν, είδαν επίσης σημαντική μείωση στην πιθανότητα να σκεφτούν την αυτοκτονία. "Αυτή η έρευνα δίνει έμφαση στο γεγονός ότι ένα τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη δέσμευση και σύνδεση, δύο παράγοντες ανατρεπτικοί για την αυτοκτονία. Αν και ένα τραύμα είναι επώδυνο, είναι επίσης ευκαιρία για ανάπτυξη και αλλαγή." έγραψε σ' ένα email της η Dr. Jill Harkavy-Friedman (κλινική ψυχολόγος και αντιπρόεδρος του American Foundation for Suicide Prevention).

Μια μικρή έρευνα που διεξήχθη από Αμερικανούς ερευνητές και εκδόθηκε μερικούς μήνες πριν στο Journal of Health Psychology, αποκάλυψε έναν συσχετισμό μεταξύ της επαναξιολόγησης αρνητικών εμπειριών υπό ένα θετικό πρίσμα και της μετατραυματικής ανάπτυξης. Μία έρευνα στη Νέα Ζηλανδία, βρήκε ότι τα δύο τρίτα όσων ανταποκρίθηκαν, αναγνώριζαν θετικά στοιχεία στα πρώτα στάδια της πανδημίας, όπως αυξημένη καλοσύνη και καλή γειτνίαση, βελτιωμένες προσωπικές σχέσεις και χρόνος για να αναλογιστούν τι πραγματικά είναι σημαντικό για εκείνους. Οι συγγραφείς δεν παρέλειψαν να σημειώσουν ότι η απόφαση της κυβέρνησης να υποστηρίξει οικονομικά τον πληθυσμό κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μπορεί να έχει μειώσει την αίσθηση άγχους των συμμετεχόντων. Κινέζοι ερευνητές διεξήγαγαν έρευνα σε πάνω από 400 άτομα για την μετατραυματική ανάπτυξη σε σχέση με την πανδημία και βρήκαν ότι η έννοια της "συναισθηματικής δημιουργίας" - η δυνατότητα να νιώθεις και να εκφράζεις αισθήματα - έπαιξε σημαντικό ρόλο στη θετική αλλαγή. Ο Pietrzak δήλωσε ότι είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι τέτοιες αλλαγές δεν δίνουν ένα ξεκάθαρο συμπέρασμα για την εμπειρία ενός ατόμου με τραύμα. "Η μετατραυματική ανάπτυξη δεν είναι μία κατάληξη αλλά μία διαδικασία", είπε.

Photo: freepik.com

Επίλογος...

Τώρα θα αναρωτιέστε τι μ' έπιασε και σας τα λέω όλα αυτά. Εμένα η κλεισούρα δεν με επηρέασε ιδιαίτερα, αφού είμαι έτσι κι αλλιώς σπιτόγατος τα τελευταία χρόνια. Έχω επίσης την τύχη να εργάζομαι σε μία εταιρία και για έναν εργοδότη που σου παρέχει ασφάλεια, υπό την έννοια ότι δεν φοβάσαι μην χάσεις τη δουλειά σου ή μείνεις απλήρωτος κ.λπ. Επίσης, δόξα τω Θεώ, δεν νόσησε κανείς συγγενείς και φίλος, δεν έχασα δικό μου άνθρωπο. Στεναχωρήθηκα λίγο το πρώτο Πάσχα που δεν μπορούσαμε να ήμαστε με κόσμο, ωστόσο από την αρχή του lockdown προσπαθούσα να κρατάω το ηθικό ακμαίο στο σπίτι, γιατί έτρεμα για την ψυχική υγεία του παιδιού και το άγχος του συζύγου, ο οποίος γενικά δεν φημίζεται για την αισιοδοξία του και γίνεται ανυπόφορος όταν τον παίρνει από κάτω. Δεν θεωρώ λοιπόν ότι βίωσα μετατραυματικό στρες και άρα δεν βίωσα μετατραυματική ανάπτυξη. Όπως είπε και ο γιατρός, αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι αποτυχημένη. Έχω βιώσει αρκετές τραυματικές εμπειρίες στο παρελθόν, με όλα τα προαναφερθέντα συνεπακόλουθα, οπότε ήμουν ήδη θωρακισμένη όταν μας βρήκε αυτό το κακό. Αυτό που θέλω τελικά να πω, είναι ότι όλη αυτή η έρευνα μου επιβεβαίωσε την πεποίθηση που είχα πως "ότι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό". Αρκεί να προσπαθείς να βλέπεις τη ζωή με αισιοδοξία και να λειτουργείς με τη σκέψη "κάθε εμπόδιο για καλό". Δεν ήμουν πάντα έτσι. Ήμουν τόσο χάλια εκείνα τα χρόνια μετά το άνοιγμα/κλείσιμο του μαγαζιού, όταν έπρεπε να ζούμε με 600 ευρώ και ο άντρας μου ήταν άνεργος, που μου πήρε καιρό να καταλάβω ότι η μιζέρια μου δεν διορθώνει την κατάσταση, ίσα-ίσα την επιδεινώνει, και ότι είχαμε καταντήσει κουραστικοί για τους γύρω μας με την μαυρίλα μας.

Συμπέρασμα...

Photo: freepik.com

Δεν είναι εύκολο να προσπαθείς να βρεις κάτι θετικό μέσα σε στενάχωρες καταστάσεις, ούτε να αντιληφθείς ότι μπορούσαν να είναι χειρότερα τα πράγματα. Δεν ξέρω να σας πω τι ήταν αυτό που οδήγησε στη μεταστροφή μου. Βλέπω όμως ανθρώπους γύρω μου που αυτή η κατάσταση που ζούμε τους έχει οδηγήσει στην απελπισία ή, ακόμα χειρότερα, στην παραίτηση. Ξέρω πως ακούγονται πολύ τετριμμένα τα "θα έρθουν καλύτερες μέρες", "η αρνητική ενέργεια έχει αρνητικές επιπτώσεις", "σκέψου θετικά", "όταν θέλεις κάτι πολύ, όλο το σύμπαν συνωμοτεί για να το αποκτήσεις" (π*στη Κοέλιο, μας κατέστρεψες). Πλέον όμως, έχοντας βγει από την άβυσσο που με είχε ρουφήξει για πολλά χρόνια, μπορώ να σας πω ότι είναι αλήθεια. Μη σας παίρνει από κάτω, μην παραιτείστε, μην απελπίζεστε. Πάντα υπάρχει ένας λόγος να συνεχίσετε να αγωνίζεστε. Κάντε focus σ' αυτόν, σφίξτε τα δόντια και παλέψτε να βγείτε από το σκοτάδι που σας καταπίνει. Εμένα αυτή η άβυσσος μου στέρησε την ευκαιρία να γίνω η μητέρα που ονειρευόμουν. Ήμουν τόσο απορροφημένη στα προβλήματά μου, που δεν αφιέρωνα τον χρόνο που έπρεπε στο παιδί μου, δεν έδειξα την υπομονή που είχα της υποσχεθεί όταν ακόμα την κουβαλούσα μέσα μου, δεν έκανα ούτε τα μισά απ' όσα ήθελα. Κι αυτό δεν μπορώ να το πάρω πίσω ποτέ. Το μόνο που μπορώ να κάνω, είναι να παλεύω κάθε μέρα να αναπληρώσω τον χαμένο χρόνο, να δείξω διπλάσια υπομονή, να της ζητώ συγνώμη για την κακή μου συμπεριφορά στα τρυφερά πρώτα της χρόνια, να κάνω ότι περνάει από το χέρι μου να διορθώσω τη ζημιά που έκανα και να εύχομαι να με συγχωρήσει εκείνη, γιατί εγώ θα έχω τύψεις μέχρι να πεθάνω και δεν θα με συγχωρήσω ποτέ. Μην τα παρατάτε παιδιά! Παλέψτε, γιατί... la vie est belle! Κι αν δεν έχετε δει την ταινία, να τη δείτε!