Σάββατο, 6 Φεβρουαρίου 2021

Photo: Το βιβλίο ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού

Αγαπητοί ψυχολόγοι μου,

Μιας και πιάσαμε τ' αγγλικά την προηγούμενη φορά, ας επιστρέψουμε στα παιδάκια μας και στα σχολεία, γιατί είναι ένα θέμα για το οποίο κάθε μέρα θα βρίσκω κάτι καινούργιο να γκρινιάξω κατά πως φαίνεται! Θέλω να συζητήσουμε για τα "Ματωμένα Χώματα" της Διδούς Σωτηρίου και την "προαιρετική διδασκαλία" του στους μαθητές της ΣΤ' Δημοτικού.

Οι ανεύθυνοι - υπεύθυνοι...

Το 2007, η τότε υπουργός Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου και το επιτελείο της, αποφάσισαν να αλλάξουν τα σχολικά βιβλία και έγινε σαματάς, αν θυμάστε, για την παραποίηση της ιστορίας μας σε σχέση με τα γεγονότα της Μικρασιατικής καταστροφής. Αφού οι συγγραφείς του βιβλίου της Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού τελικά παραδέχθηκαν ότι υπήρχαν ιστορικά ατοπήματα, λάθη, κενά και αβλεψίες, συμφώνησαν να προβούν στις αναγκαίες διορθώσεις. Η κα. Γιαννάκου, λοιπόν, ζήτησε την επιστημονική κρίση της Ακαδημίας Αθηνών, η οποία με τη σειρά της, έστειλε στο υπουργείο τις επισημάνσεις και τις προτάσεις της, οι οποίες τέθηκαν υπ' όψιν της συγγραφικής ομάδας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Όταν ολοκληρώθηκε η εργασία τους, το διορθωμένο εγχειρίδιο της Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού, όπως και όλα τα σχολικά βιβλία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, τέθηκαν υπό την κρίση της διδακτικής πράξης.

Photo: Εξώφυλλο & οπισθόφυλλο του μυθιστορήματος "Ματωμένα Χώματα"

Συγκεκριμένα, κάθε βιβλίο θα αξιολογούνταν σε 200 σχολεία και οι εκπαιδευτικοί που θα το δίδασκαν έπρεπε μετά να υποβάλουν τις κρίσεις και τις προτάσεις τους. Η υπουργός είχε δηλώσει τότε, μεταξύ άλλων: "Επειδή - ιδιαίτερα για τη δραματική περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής υπήρξαν πολλές αιτιάσεις - το υπουργείο αποφάσισε να προσφέρει σε όλα τα παιδιά της ΣΤ’ δημοτικού κλασικό λογοτεχνικό και ιστορικό βιβλίο, που θα τα εφοδιάσει με περαιτέρω γνώση της πραγματικότητας της εποχής. Αυτό το βιβλίο είναι τα “Ματωμένα Χώματα” της Διδούς Σωτηρίου, το οποίο κατά γενική ομολογία αποτυπώνει τις δραματικές στιγμές που έζησε ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας και θα βοηθήσει τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν περισσότερο τους αγώνες και τις θυσίες του ελληνισμού της εποχής".

Το 2009, λοιπόν, το μυθιστόρημα μοιράστηκε στα σχολεία για να καλύψει τα κενά του βιβλίου της ιστορίας. Ωστόσο και αυτή η πρωτοβουλία της κυρίας Γιαννάκου, όπως και εκείνη της διόρθωσης αντί της απόσυρσης του βιβλίου που συγκέντρωσε τόσα «πυρά», προκάλεσε αντικρουόμενες απόψεις, αφού οι εκπαιδευτικοί σημείωναν ότι η υπουργός κινήθηκε με δική της πρωτοβουλία, χωρίς να ζητήσει τη γνώμη των αρμοδίων. Εκπαιδευτικοί, ιστορικοί αλλά και πανεπιστημιακοί, είχαν δηλώσει ότι οι σκηνές βίας που περιέχονται μέσα στο βιβλίο δεν ενδείκνυνται για παιδιά 12 ετών. Άλλοι πάλι, εύλογα, διατηρούσαν επιφυλάξεις στο κατά πόσον το μυθιστόρημα θα αξιοποιούνταν, αφού οι δάσκαλοι μονίμως τρέχουν για να καλύψουν την ύλη.

Photo: Μαριέττα Γιαννάκου & Μαρία Ρεπούση

Κατά το στάδιο των διορθώσεων του βιβλίου ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού, η συγγραφική ομάδα αφαίρεσε μία φωτογραφία με Έλληνες στρατιώτες που παρελαύνουν στην προκυμαία και στη θέση της τοποθέτησε ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα της Διδώς Σωτηρίου, που αναφερόταν σε έναν διάλογο μεταξύ των Ελλήνων, δευτερόλεπτα πριν από τη σφαγή: "Αποκλείεται να κάψουν ολόκληρη τη Σμύρνη. Ποιο συμφέρον έχουν; Αφού έγινε πια δική τους". "Ποιο συμφέρον είχαμε εμείς που καίγαμε τα τουρκοχώρια στην υποχώρηση;» Όταν η αλλαγή τέθηκε υπόψη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου υπήρξαν αντιδράσεις καθώς, αμέσως μετά το απόσπασμα που παρέθετε η συγγραφική ομάδα, υπάρχει στα «Ματωμένα Χώματα» η έκφραση: "Σφαγή, σφαγή, βοήθεια σώστε μας", την οποία στελέχη του Ινστιτούτου θεώρησαν κατατοπιστική για τα γεγονότα αλλά "προκλητικά το απόσπασμα δεν την περιελάμβανε", όπως ανέφεραν ορισμένοι. Έτσι, θεώρησαν ότι το μεμονωμένο απόσπασμα αποπροσανατολίζει τους μαθητές και ζήτησαν είτε να αφαιρεθεί είτε να δοθεί διαφορετικά. Τελικά, το υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να διατηρήσει και το πετσοκομμένο και παραπλανητικό απόσπασμα στο σχολικό βιβλίο και να μοιράσουν στους μαθητές "δώρο" το έργο της Διδούς Σωτηρίου.

Φτάνοντας στο σήμερα...

Η δασκάλα μας λοιπόν, είναι από τους εκπαιδευτικούς που επέλεξαν να βάλουν τα παιδιά να το διαβάσουν. Συγκεκριμένα ζήτησε από τα παιδιά να το ξεκινήσουν και τελειώσουν κατά τη διάρκεια του lockdown. Το βιβλίο, επειδή το διάβασα μαζί με το παιδί, είναι καταπληκτικό, δεν μπορεί νομίζω κανείς να το αμφισβητήσει αυτό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν κάνει για 12χρονα. Κατ' αρχάς χρησιμοποιεί πολύ δύσκολες λέξεις, λέξεις που δεν χρησιμοποιούνται πια, τούρκικες εκφράσεις ή και τουρκικής προέλευσης. Το παιδί δεν καταλάβαινε γρι, πολλές φορές δεν καταλάβαινα ούτε εγώ καλά-καλά. Όσοι ισχυρίστηκαν ότι τα 12χρονα είναι έτσι και αλλιώς μαθημένα στη βία από την τηλεόραση και το διαδίκτυο και άρα δεν θα είχαν πρόβλημα με το βιβλίο, κάνουν λάθος. Δεν ξέρω τι βλέπουν τα δικά τους παιδιά, αλλά η περιγραφή του ξεκοιλιασμένου που περπατούσε κρατώντας τα εντόσθιά του είναι too much ακόμα και για έναν ενήλικα. Χώρια που διαφωνώ με το σκεπτικό ορισμένων, ότι η ανάγνωση μιας σκηνής βίας δεν είναι τόσο έντονη όσο το να την δεις σε ταινία. Για εμένα, που διαβάζω φανατικά, ένα βιβλίο είναι πολύ πιο γλαφυρό και τρομακτικό από μία ταινία, γιατί η φαντασία σου μπορεί να οργιάσει!

Photo: freepik.com

Εκτός των σκηνών βίας όμως, γιατί πρέπει το παιδί να διαβάσει για το μπουρδέλο που πήγε ο Μανώλης, για την τσατσά και για τις σεξουαλικές περιπτύξεις όλων των ηρώων του βιβλίου; Ζούμε σε μια εποχή όπου το σεξ κυριαρχεί σε στίχους τραγουδιών και ταινίες, στο internet και παντού γύρω μας. Προσπαθούμε, όσο μπορούμε, κάποιοι γονείς, να παρατείνουμε την παιδική αθωότητα και να μην τα πονηρέψουμε παραπάνω απ' όσο χρειάζεται πριν την ώρα τους. Και έρχεστε εσείς του υπουργείου παιδείας και με αναγκάζετε να κάτσω να εξηγήσω στο 12χρονο τι είναι το μπουρδέλο και τι η τσατσά...

Λυπάμαι που άνθρωποι σαν την κυρία Ρεπούση -που θεωρεί την Μικρασιατική καταστροφή και τον διωγμό των Ελλήνων "έναν συνωστισμό στο λιμάνι"- φτάνουν να αποφασίζουν για την διδακτική ύλη στα σχολεία. Λυπάμαι που άνθρωποι σαν την κα. Γιαννάκου, αντί να στείλουν πίσω ένα κακογραμμένο βιβλίο, επιλέγουν πρόχειρες λύσεις και μπαλώματα, μην δίνοντας ουσιαστική λύση σ' ένα πρόβλημα τόσο σημαντικό όσο η αλλοίωση της ιστορίας μας. Και λυπάμαι που τόσα χρόνια μετά δεν έχει βρεθεί ένας άνθρωπος να διορθώσει αυτή την κατάσταση και να απορήσει, όπως κάθε γονιός, πως είναι δυνατόν να διαβάζουν τέτοια πράγματα τα παιδιά μας.

Το μόνο που έχω να πω σε όλους αυτούς που αποφάσιζαν και αποφασίζουν

για την παιδεία είναι ότι ντρέπομαι για λογαριασμό τους.